कुवापानी पहिरोले पुरियो पर्वतको आदिबराह ताल

पर्वत– जलजला गाउँपालिका–२ को पूर्ण गाउँमा रहेको प्रसिद्ध धार्मिक एवं पर्यटकीयस्थल आदिबराह ताल पहिरोका कारण पुरिएको छ। जलजला–५ कुवापानीको पहाडबाट झरेको लेदोसहितको पहिरोले ताल पुरिएको हो। 

गत बुधबार बिहान खसेको पहिरो र लेदोले ताल पुरिएको स्थानीयले जानकारी दिएका छन्। उक्त ताल गत वर्षको भदौ अन्तिम साता पहाडबाट झरेको पहिरोले बगरमा परिणत भएको थियो। त्यसपछि मर्मत गरिए पनि बुधबार आएको पहिरोले पुनः पुरिएर पहिलेकै अवस्थामा पुगेको स्थानीय नवीन जिसीले बताए। 

अविरल वर्षासँगै बुधबार आएको पहिरोले एउटा घर जोखिममा परेको छ। सयौँ रोपनी धानखेतसमेत पुरिएको जलजला–४ का वडाध्यक्ष भरत क्षेत्रीले जानकारी दिए। गत वर्षदेखि यस क्षेत्रमा पहिरोको जोखिम बढ्दै गएको उनको भनाइ छ। 

समुद्री सतहबाट एक हजार ९५० मिटरको उचाइमा अवस्थित आदिबराह ताल तीन रोपनीभन्दा बढी क्षेत्रफलमा फैलिएको छ। ताल अंग्रेजी अक्षरको ‘सी’ आकारको रहेको छ। करिब तीन मिटर गहिरो यस तालको पृष्ठभूमिमा धौलागिरि, निलगिरी र अन्नपूर्ण हिमाल रहेका छन्। यहाँ रहेको बराह मन्दिर पनि पहिरोको जोखिममा छ। 

स्थानीय थलबहादुर घर्ती क्षेत्रीका अनुसार नीलो तालको बीचमा बयसको रुखसँगै रहेको बराहको मन्दिर आकर्षक र मनमोहक देखिन्छ। “यो ताल प्राकृतिक हो। मन्दिर स्थापनाको इतिहास खोज्दै जाँदा १२औँ शताब्दीसम्म पुगिन्छ। यहाँका घर्ती, क्षेत्रीले इष्टदेवका रूपमा बराह देवताको पूजा गर्दै आएका थिए। अहिले पनि यहाँका सबै जातजातिले बराह देवताप्रति विश्वास र आस्था राखेर पूजा गर्दछन्। बराह देवता रहेको तालमा टाढाटाढाबाट सेता जलहाँस पौडी खेलेको देख्न पाइन्छ,” उनले भने। 

कुवापानी पहाडबाट लगातार पहिरो बग्दै आएर पसेपछि ताल कमेरो माटोसहितको लेदोले भरिएको छ। सुन्दर ताल अहिले उराठलाग्दो बगर बनेको छ। प्रत्येक वर्ष जनै पूर्णिमामा आदिबराह ताल मन्दिरमा विशेष पूजासहित मेला लाग्ने गर्छ। मेला हेर्न र बराह देवताको पूजा गर्न भक्तजन तथा सर्वसाधारणको घुइँचो लाग्ने गर्छ।

तालसँगै रहेको घर्ती क्षेत्रीहरूको बराह मन्दिर दुई वर्षअघि तत्कालीन राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले उद्घाटन गरेकी थिइन्। म्याग्दीको सदरमुकाम बेनीबाट मल्लाज हुँदै करिब दुई घण्टा उकालो हिँडेपछि बराहताल पुग्न सकिन्छ। अहिले यहाँ मोटरबाटोकोसमेत सुविधा पुगेको छ।  

तालबाट पर्वत, म्याग्दी र बागलुङको विभिन्न बस्तीको अवलोकन गर्न सकिन्छ। हिमालको छाया पर्दा ताल निकै आकर्षक र मनमोहक देखिन्छ। यहाँ पूजाआजा र भाकल गरेमा मनोकांक्षा पूरा हुने जनविश्वास रहेको स्थानीय लालबहादुर अधिकारीले बताए। घर्ती क्षेत्रीको कुलपूजासमेत यही तालको नजिकमा रहेको मन्दिरमा गरिने भएकाले पनि यहाँ सन्तान लाभ, रोजगारी, व्यापार, व्यवसायमा सफलताका लागि कामना गर्न आउने भक्तजनको घुइँचो लाग्ने गरेको उनको भनाइ छ।

तालको बीचमा अवस्थित बयसको रूख यहाँको अर्को आकर्षण हो। सोही रूखको फेदीमा रहेको जलबराह देवताको मूर्तिमा पूजाआजा गरिन्छ। ताल संरक्षण र प्रवर्द्धनका लागि पछिल्लो समय स्थानीय र प्रदेश सरकारले चासो देखाएका बेला पहिरोले पुरिएर समस्या भएको स्थानीय अधिकारीले बताए। 

कुवापानीको पहाड नै चर्किएर झरेको पहिरोले गत वर्ष सात घर विस्थापित बनेका थिए। यो तालसहित ८५ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको खेतीयोग्य खेत बगरमा परिणत भएको थियो। गत वर्ष पहिरो जाँदा खानी तथा भूगर्भ विभागअन्तर्गत राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको टोली कुवापानीको पहाडमा पुगेर अध्ययन गरेको थियो। 

विभागका भूगर्भविद् अनिस खनाल, प्राविधिक बिरास मल्ल र आइटी इन्जिनियर ईश्वर न्यौपानेको तीन सदस्यीय विज्ञ टोलीले बस्तीलाई स्थानान्तरण गर्न सुझाव दिएको थियो।