खरबारी फाँडेर केराखेती, वार्षिक दुई करोडसम्म आम्दानी

म्याग्दी– पूर्वउत्तर मोहोडा गरेको भिरालो जमिन। सिरानमा ऐतिहासिक ज्यामरुककोट र पुछारमा कलकल बगेको कालीगण्डकी। बीचमा बेनी नगरपालिका– २ को खबरा गाउँ। केही वर्ष अघिसम्म खर र सिरुघारीले ढाकिएको यो गाउँ अहिले केरा बगैँचाले मनोहर छ।

करिब १५० घरपरिवारको बस्ती रहेको यो गाउँको मुख्य आम्दानी अहिले केराखेती बनेको छ। यहाँ बसोबास गर्ने प्रत्येक परिवारले पाखोबारी, खरबारी र अन्न उत्पादन हुने जग्गामा व्यावसायिक रूपमा केराखेती गरेका स्थानीय कृषक नारायण सापकोटा बताउँछन्। गाउँभर केराखेती गरिएको छ। केरा बिक्री गरेर वार्षिक दुई करोड बढी रकम भित्रिने गरेको उनी बताउँछन्।

विसं २०५७ मा खबरामा पहिलो पटक केराखेतीको थालिएको स्थानीय जगत् घिमिरे बताउँछन्। पोखराबाट हजारी जातको केराका तीन वटा बिरुवा ल्याएर खबरामा लगाएसँगै व्यावसायिक रूपमा केराखेती प्रारम्भ भएको हो।

“खबरामा केरा खेतीको शुरूआत भएको २७ वर्ष भयो। तीन वटा केराका बिरुवा लगाएर शुरू भएको केराखेती अहिले ५०० रोपनीभन्दा बढी जग्गामा फैलिएको छ। गाउँको नाम नै परिवर्तन भएर ‘खबरा’बाट ‘केरागाउँ’ भनेर चिनिन थालेको छ,” उनले भने।

खबराका तेजेन्द्रबहादुर कार्कीले २३ रोपनी बाँझो जमिनमा केराखेती गरेका छन्। वर्षौंदेखि बाँझो रहेको जमिनलाई उपयोगमा ल्याउने अभियानमा लागेका कृषक कार्कीले भिरालो र खोल्साखोल्सीको झाडी फडानी गरी धमाधम केरा लगाउँछन्। कृषक कार्कीले केरा बिक्री गरेर वार्षिक सात लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी हुने गरेको बताए।

“भिरालो जमिनमा मल, जल नअडिने, बाली लगाउन समस्या भएर बारीहरू बाँझै छाड्ने गरेका थियौँ तर केही वर्षयता सोही जमिनलाई उपयोग गरेर केराखेती शुरू गरेपछि अहिले गाउँ नै केराखेतीले भरिएको छ। केराको हरियालीले गाउँ आकर्षक देखिएको छ भने स्थानीयको आम्दानीको मुख्य स्रोत पनि केराखेती नै बनेको छ,” कृषक कार्कीले भने।

स्थानीय यामबहादुर घिमिरे, जगत् घिमिरे, प्रेम कुँवर, चन्द्रबहादुर कार्की, शोभित शर्मा, तेजेन्द्र कार्कीलगायत २० जना कृषकले व्यावसायिक रूपमा केराखेती गरेका छन्। 

केराखेती फस्टाउँदै मुख्य आम्दानीको स्रोत बन्न थालेपछि स्थानीय अन्य अन्नबालीलाई विस्तार घटाउँदै केराखेतीमै केन्द्रित हुन थालेको कृषक कार्कीको भनाइ छ। “बाँझो जमिनमा केरा नलगाएको घर नै छैन,” अर्का कृषक जगत्बहादुर घिमिरेले भने।

खबराका किसानले केरा बिक्री गरेर वार्षिक रूपमा न्यूनतम ३० हजारदेखि १० लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी गर्दै आएका बेनी नगरपालिका–२ का वडा अध्यक्ष यामबहादुर कार्कीले बताए।

अनुकूल हावापानी, उपयुक्त वातावरण, बजारको सुविधा र पर्याप्त आम्दानी हुने भएकाले व्यावसायिक केराखेतीतर्फ यहाँका किसानको आकर्षण बढेको उनी बताउँछन्।

खबरामा बाइस नङ्ग्रे, मालढुंगे, ध्रुसे, चिनीलगायत प्रजातिका केराखेती हुने गरेको छ।