वायु प्रदूषणले सरदर नेपालीको आयु साढे ३ वर्ष घटाउँदै: विश्व बैंक

काठमाडौँ– विश्व बैंकले हालै सार्वजनिक गरेको एक प्रतिवेदनले नेपालमा वायु प्रदूषण स्वास्थ्यका लागि सबैभन्दा ठूलो जोखिम बनेको औँल्याएको छ। यसले मृत्यु र अपांगताको प्रमुख कारण वायु प्रदूषण रहेको औँल्याएको हो।

प्रतिवेदनले काठमाडौँ उपत्यका र तराई क्षेत्र वायु प्रदूषणका लागि ‘हटस्पट’ रहेको र विगत एक दशकमा कुनै सुधार नभएको देखाएको छ। वायु प्रदूषणले औसत नेपालीको आयु ३.४ वर्षले घटाउने र वार्षिक करिब २६ हजार जनाको अकालमा मृत्यु निम्त्याउने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ। 

“स्वास्थ्यका अतिरिक्त, यसले श्रम उत्पादकत्व, पर्यटन र उड्डयन क्षेत्रमा समेत असर गरिरहेको छ,” प्रतिवेदनमा भनिएको छ। प्रतिवेदनअनुसार, खराब वायु गुणस्तरको आर्थिक लागत प्रत्येक वर्ष नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को ६ प्रतिशतभन्दा बढी छ।

वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि क्षेत्रीय र बहु-क्षेत्रीय स्तरबाट प्रयासहरू आवश्यक रहेकोमा विश्व बैंकले जोड दिएको छ। यसका लागि सवारीसाधनको विद्युतीकरण, निरीक्षण र मर्मत प्रणालीको सुदृढीकरण तथा सडकको धुलो घटाउनुपर्ने सुझाव दिइएको छ।

साना तथा मझौला उद्यमहरूमा विद्युतीय र पेलेट बोयलरसहित स्वच्छ प्रविधि अपनाउनुपर्ने, इँटा र सिमेन्ट कारखानाजस्ता औद्योगिक क्षेत्रहरूमा जैविक ऊर्जाको प्रयोग गर्नुपर्ने, खाना पकाउने कार्यमा विद्युतीय चुल्हो र बायोमास इन्धनको प्रयोग बढाउनुपर्ने, वनमा लाग्ने डढेलो नियन्त्रण गर्नुपर्ने र सीमापार वायु प्रदूषणको असर कम गर्नुपर्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।

माल्दिभ्स, नेपाल र श्रीलंकाका लागि विश्व बैंकका देशीय डिभिजन निर्देशक डेभिड सिस्लेनले नेपाललाई वायु गुणस्तर सुधार कार्यक्रमहरूमा वित्तीय र प्राविधिक सहयोग उपलब्ध गराउन विश्व बैंक प्रतिबद्ध रहेको बताएका छन्।

“राम्रो स्वास्थ्य र समृद्धिका लागि स्वच्छ हावाको अटल समर्थकका रूपमा, विश्व बैंकले नेपालमा स्वच्छ हावाका लागि गरिने हाम्रा प्रयासहरू प्रभावकारी र दिगो छन् भनी सुनिश्चित गर्न विश्वभरबाट आफ्नो व्यापक ज्ञान र अनुभवलाई निरन्तर उपयोग गरिरहेको छ,” उनले भने।