पर्यटकीय ‘सिजन’मै सुनसान मनाङ

मनाङ– असोजको पहिलो सातादेखि हिमाली जिल्ला मनाङ विदेशी तथा स्वदेशी पर्यटकले भरिभराउ हुन्थे। अग्रिम बुकिङ गरी होटलमा बस्नसमेत ठाउँ नपाइने यति बेलाको समयमा यस वर्ष मनाङ सुनसान छ।

विदेशी पर्यटक विश्वकै १०औँ स्थानमा पर्ने अन्नपूर्ण पदमार्गअन्तर्गत मनाङ र मुस्ताङको सिमानास्थित थोराङ्ला भन्ज्याङ, विश्वकै अग्लो स्थानमा अवस्थित तिलिचो तालको भ्रमण तथा हिमलुङ हिमाल, मनासलु हिमाल आरोहण गर्न आउने गर्दथे। स्वदेशी पर्यटक भने चाडपर्वको समयमा लामो बिदामा मनाङलाई भ्रमणको गन्तव्य बनाएर पुग्ने गर्दथे। तर, पर्यटकको लर्को लाग्ने यस समयमा नै यस वर्ष सुनसान छ।

यहाँको सौन्दर्ययताले विदेशी पर्यटकलाई आकर्षण गर्दै यहाँको आयस्रोतले देशकै अर्थतन्त्रमा प्रभाव पार्दछ। तर, मुख्य पर्यटकीय समयमा नै पर्यटकको आगमन भएको छैन। विगतमा विदेशी पर्यटक खचाखच हुने भए पनि यस वर्ष जेनजी आन्दोलनले यहाँको पर्यटकीय क्षेत्रमा परेको प्रभावले देशको अर्थतन्त्रलाई नै असर गरेको प्रत्यक्ष बुझ्न सकिने पर्यटन व्यवसायी संघका अध्यक्ष विनोद गुरुङले बताए। 

“यहाँका मुख्य आयस्रोत नै पर्यटन र कृषि हो, तर जेनजी आन्दोलनले देशमा नै पर्यटकको आगमन नहुँदा यस वर्ष मनाङमा पनि आउन सकेका छैनन्, यसले देशको अर्थतन्त्रमा नै ठूलो प्रभाव पार्ने देखिएको छ,” उनले भने। आम्दानी नहुँदा देशलाई परेको नोक्सानलाई ‘रिकभर’ गर्न सकस हुने गुरुङको भनाइ छ। विशेष गरी मनाङको राजस्वले देशकै अर्थतन्त्रमा ठूलो भूमिका रहेको उनले बताए। 

आन्दोलन अघिसम्म पर्यटकको आगमन र चामेमा रहेको तातोपानी कुण्डमा विदेशी पर्यटकको घुइँचो लाग्न थालेकामा अहिले सुनसान रहेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी नवराज पौडेलले जानकारी दिए। पर्यटकले बिस्तारै चामे छाड्दै गएपछि पछिल्ला दिनमा त्यो क्षेत्र पनि सुनसान भएको उनले बताए।

“गत हप्ता यहाँ पर्यटक खचाखच भएको थियो, अहिले त स्वदेशी, विदेशी पर्यटक कोही पनि भेटिँदैनन्”, प्रजिअ पौडेलले भने, “केही दिनअघिसम्म साँझपख तातोपानी कुण्डमा नुहाउने विदेशी पर्यटक टन्नै भेटिन्थे, तर केही दिनयता शून्य छ।” पर्यटक शून्य हुनुमा जेनजी आन्दोलन र सडक सञ्जाल नै प्रमुख कारण भएको उनको भनाइ छ ।  

विशेष गरी जेनजीको आन्दोलनको प्रभावका साथै मनाङ भित्रिने लमजुङ खण्डको बाटो हिलाम्मे हुनु र स्थलमार्गबाट काठमाडौँदेखि बेँसीशहर हुँदै मनाङ आउने पर्यटकलाई ठाउँ–ठाउँमा पहिरोले गरेको अवरोध नै मुख्य कारण बनेको छ। चितवनमा गएको पहिरो र यातायात सञ्चालनमा परेको कठिनाइले गर्दा पनि यहाँ सुनसान बनेको छ। 

थोरै जनसंख्या भएको मनाङमा आन्तरिक पर्यटकको पनि यस पटक आगमन नभएको अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना (एक्याप) इलाका संरक्षण कार्यालय मनाङका प्रमुख ढकबहादुर भुजेलले बताए।

चाडपर्वका बेलामा घुम्ने परम्परा विकसित भएसँगै यहाँ आन्तरिक पर्यटक पनि वर्षा, पहिरो तथा जेनजी आन्दोलनको असरले आउन नसकेको उनको भनाइ छ। विगतका वर्षमा आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकले भरिभराउ हुने यहाँका होटेल यसपालि पर्यटकीय मौसमको सुरुमै सुनसान बनेको होटेल व्यवसायी फुर्वा लामाले बताए। यहाँका बुकिङ भएका होटेल पनि रद्द भएका उनले जानकारी दिए।

जेनजी आन्दोलनको असर र दुई दिनमा उल्टिएको सत्ताले गर्दा विदेशी पर्यटक एकै चोटि ह्वात्तै घटेको नासोँ गाउँपालिकाका अध्यक्ष धनबहादुर गुरुङको तर्क छ। अध्यक्ष गुरुङले भने, “यस वर्ष सुनसान छ मनाङ, पर्यटक भित्रिने मुख्य प्रवेशद्वारका रूपमा मेरै गाउँपालिका पर्छ, गत वर्ष यति बेला बाटो हिँड्न पनि मुस्किल पर्थ्यो, अहिले विदेशी पर्यटक देखिएका छैनन्।”

जिल्लामा भएका कर्मचारी पनि कार्यालय सहयोगीलाई कार्यालय कुर्ने जिम्मेवारी दिँदै दसैँ बिदामा घर फर्किसकेका छन्। यसले गर्दा मनाङ झनै सुनसान भएको छ। कर्मचारी मात्रै नभई ९० प्रतिशत मनाङवासीको काठमाडौँ, पोखरा, चितवनलगायतका सहरमा घर तथा व्यापार व्यवसाय छ। उनीहरूका बालबच्चा शहरमा अध्ययन गर्छन्। जनप्रतिनिधि तथा व्यवसायी आफ्नो परिवारसँग बसेर चाडपर्व मनाउन सहर जाने गर्दछन्। यसले गर्दा पनि गाउँ सुनसान हुँदै गएको छ।

नार्पाभूमि गाउँपालिकाका अध्यक्ष कोन्जो तेन्जिङ लामाले आफू पनि परिवारका साथ चाडपर्व मान्न काठमाडौँतिर लागेको बताए। अध्यक्ष लामाले पनि जेनजी आन्दोलनले गर्दा यहाँको पर्यटनमा असर परेको बताए। सुस्ताएको पर्यटन व्यवसायलाई उठाउने प्रयासमा सरकारको ध्यानाकर्षण हुनुपर्नेमा स्थानीयको माग छ। मनाङ देशकै पहिलो वैदेशिक व्यापारिक सम्बन्ध कायम गर्ने भएकाले यस्ता कार्यमा मनाङवासी चिन्तित बनेका छन्।