काठमाडौँका पसलमा हुम्ला, जुम्ला, बझाङलगायत जिल्लाका अर्गानिक दाल, चामल, जौ, कोदो, फापर भन्दै बेचिन्छ। के बिक्रीका लागि राखिएका सबै खाद्य सामग्री अर्गानिक हुन्? उपभोक्ताले कसरी चिन्ने?

आँप यसपालि चैतदेखि नै बजारमा छ्यापछ्याप्ती पाइन थालेको छ। सिजनभन्दा निकै अगाडि कसरी बजारमा आउँछन्, यी आँप मानव स्वास्थ्यका लागि कति सुरक्षित छन्?

मिर्गौला प्रत्यारोपणको प्रतीक्षामा रहेका ९० प्रतिशत बिरामी अंगदाता नपाएर ज्यान गुमाउँछन्। मस्तिष्क मृत्यु कार्यक्रम सफल भए सुश्रीताजस्तै धेरैले जीवनदान पाउन सक्छन्।

डा. र्‍युचिकी इसिदा ४० वर्ष आफ्नो देश जापानमा सेवा गरेपछि अवकाश प्राप्त जीवन बिताउन नेपाल आए। १६ वर्षदेखि थबाङमा बसेर उनले त्यहाँको अस्थायी स्वास्थ्य चौकीलाई अस्पतालमा परिणत गरेका छन्।

कुनै समय खुम्बु क्षेत्रका हरेक युवा सगरमाथा आरोहण र ट्रेकिङ गाइडको लागि तयार हुन्थे। हाल शेर्पा युवाहरूको यस पेसाप्रति आकर्षण घट्दो क्रममा छ।

अनुपम अभियानले २०८४ सालको चुनावमा बढीभन्दा बढी महिलालाई उम्मेदवार बनाउन प्रोत्साहन र दलहरूलाई दबाब सिर्जना गरिरहेको छ। जुनसुकै दलका महिलालाई पनि चुनाव जिताउन सघाउने अभियानको लक्ष्य छ।

लालझाडी गाउँपालिका–४ की वडासदस्य ८ डल्लीदेवी चौधरी भन्छिन्, “जनताको आवाज गाउँसभामा लगेर राख्न सक्ने भएको छु, केबल खाँचो छ पढ्न लेख्नको, त्यो पनि पूरा गरेरै छाड्छु।”

किसानले उत्पादन गरेको खुर्सानी स्थानीय बजारसँगै धरान, इटहरी, विराटनगर, काठमाडौँलगायत शहरमा पुग्ने गरेको छ। उत्पादन भएको खुर्सानी किसानको बगानबाट नै ठेकेदारले खरिद गरेर लैजाने गरेका छन्।

व्यस्त जीवनशैलीका कारण व्यायाम तथा खानपानको समय मिलाउन नसकेर शारीरिकसँगै मानसिक समस्याले गाँजेपछि पछिल्लो समय शहरी क्षेत्रका बासिन्दामा जिम, योग, जुम्बा र ध्यानको मोह बढ्दै गएको छ।

बराहक्षेत्र नगरपालिका–९ का अजित भुजेलले १२ वटा टनेलमा च्याउखेती गर्दै आएका छन्। ती टनेलबाट सिजनमा ६०० किलोसम्म च्याउ उत्पादन हुने गरेको छ।

हिमालको चोटीमा सेतो कम, कालो रङ बढी भएजस्तो लाग्थ्यो। यद्यपि, दृश्य अद्भुत, मनमोहक थियो, हेरेर नअघाउने सुन्दरता। हावाको मन्द सिरेटो हाम्रो ज्यानमा आनन्ददायक स्पर्श गर्दै बहेली खेलिरहेको थियो।

लालबहादुर कक्षा ७ पढ्दापढ्दै २०३५ सालमा प्रहरीमा भर्ती भएका थिए। २०४२ सालमा तनहुँको आँबुखैरेनी गाउँपालिकास्थित रामशाह माविबाट एसएलसी दिएर उत्तीर्ण भएका थिए।

बसिरहेका एक जोडी उठ्ने भए। अनि हामी त्यसैमा गएर बस्यौँ। मान्छे अरूलाई बसाउनभन्दा उठाउन चाहन्छ। मान्छे सामाजिक प्राणीभन्दा राजनीतिक प्राणी धेर हो कि!

वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा करिब ११ वर्ष मलेसिया र दुबईमा बिताएका बोमबहादुर गाउँ फर्केर गाईपालनमा लागेका हुन्।

हरेक उमेर समूहका नेपाली तथा विदेशी नागरिक चिया–कफी, भेटघाट, पारिवारिक समय र नयाँ स्वादको खोजीमा ‘फार्मर मार्केट’ आउने गरेका छन्। तर यस्ता मार्केटमा सामानको मूल्य केही महँगो हुने उनीहरूको गुनासो छ।

नातिनीहरूले पढेको देखेर आफूले पढ्न नपाएको पीडा भुलेका जेष्ठ नागरिक गणतन्त्रपछि भएको सशक्तीकरणबाट सन्तुष्ट छन्। तर जातीय विभेद, सम्पत्तिमा समान हकजस्ता अधिकार अझै नपाएको गुनासो छ।

न्यून ज्यालामा दैनिक मजदुरी गर्ने उनीहरूलाई सरकारको सामाजिक सुरक्षा कोष जस्ता कल्याणकारी कोषले समेट्न सकेका छैनन्।

सीमा क्षेत्र नजिकै भएकाले मिलमा कुटानी–पिसानीका लागि भारतीय गाउँ टाटरगञ्जका नागरिक पनि आउने गरेका छन्। नेपाली र भारतीयको गरी दैनिक १० क्विन्टल गल्ला कुटानी–पिसानीको हुने गरेको छ।

भरतले कहिले झगडा गरेर हिँडे, कहिले ‘डन’ बन्ने सपना देखे। अब फेरिइसकेका उनी अन्तर्राष्ट्रिय रंगशालामा देशको झण्डा बोकेर उभिन सफल भएका छन्। एउटा हात नहुनु कमजोरी होइन, देशका लागि गर्वको विषय बनेको छ।

घरमा मात्र नभई, कार्यालय, रेस्टुरेन्ट, होटल, रिसोर्टलगायत स्थानमा इन्डोर प्लान्टहरू देख्न सकिन्छ। नेपालमा यो चलन शुरू भएको लामो समय भएको छैन। घरभित्र किन राखिन्छ वनस्पति?