हुलाकी सडकले छोएको सिरहा, नरहनियामा ७७ वर्षअघि जन्मे–हुर्केका योगेन्द्र पूरापूर मैथिलभाषी परिवारका सदस्य थिए। गुरुकुल पढाइमा हिन्दीभाषी बने, विद्यालयमा पुगेर नेपालीभाषी र विश्वविद्यालयमा अंग्रेजीभाषी।

पूर्व परराष्ट्रमन्त्री कमल थापाले यसै साता सार्वजनिक पुस्तकमा भारतका लागि तत्कालीन राजदूत दीपकुमार उपाध्याय नाकाबन्दीपछि सरकार ढाल्न सक्रिय भएको दाबी गरेका छन्। तर यो दाबी विवादमा परेको छ।

लेखक एनबी गिरीले संकलन गरेका त्यस्ता झण्डै एक सय नामको सूचिमा भूगोल र मानचित्रसँगको ठाडो हेराफेरी देख्न सकिन्छ। जस्तै, न्यौपाने बस्ती ‘डेछेन्लिङ्ग’ अनि काफ्लेटार ‘नोर्बुथाङ येन्चेन्फु’ बनेको छ।

अमेरिकी प्राध्यापक थियोडोर टेड रिकार्डीले संकलन गरेका नेपाल सरोकारका पाँच हजारभन्दा बढी पुस्तक भक्तपुर आइपुगेका छन्, अब बन्दैछ ‘टेड रिकार्डी’ कक्ष। 

‘सी–चेक’का लागि लगिएको विमान ५० दिनदेखि इटलीमा थन्किँदा करिब ७५ करोड आम्दानी गुम्नुमा निगम नेतृत्व जिम्मेवार रहेको छानबिनको निष्कर्ष छ। मर्मतमा लगिएको ए३२० को इन्जिन पनि एक वर्षदेखि इजरायलमा अलपत्र छ।

जग्गाका खरिदकर्ता भन्छन्– सरकारले नै जग्गा किनबेच गर्न मिल्ने भनेर कित्ताकाट र अरू प्रकृया अघि बढाएको हो। २० वर्षयता यही जग्गा अनेक चरणमा खरिदबिक्री भइसक्यो। यो काम अहिले आएर कसरी गैरकानूनी हुन सक्छ?

लेखक खगेन्द्र संग्रौला र अभि सुवेदी पनि हुन् खाडीको 'बाख्रा–जिन्दगी'का छड्के साक्षी। नेपाली श्रमिकको आँसु–पसिना र रगतको मूल्य यिनलाई पनि थाहा छ।

बेचनले नेपालमा नागरिकता लिएपछि बिहारमा मतदाता नामावली दर्ता गरेको देखिएको अनुसन्धानमा संलग्न एक प्रहरी अधिकृतले बताए। 

प्रमुख राजनीतिक दलका नेताहरूको सम्मतिमा भएको यो आपत्तिजनक सिफारिस नेपाली महिलामाथिको मानमर्दन त हुँदै हो, हरेक सचेत नागरिकको सामूहिक बुद्धिमतालाई सरासर नजरअन्दाज गरेको पनि हो।

रामबहादुरले भुटानको चेम्गाङ जेलबाट ल्याएका ‘कैदी कुर्ता–सुरुवाल’ २४ वर्षपछि टेकनाथ रिजाललाई फिर्ता दिइदिए। आफ्नो त के थियो र! भएका लाउने र ओछ्याउने पनि जेलमै सबै गुमाउन बाध्य रिन्जिनलाई सुम्पिएका थिए।

राजद्रोहीको आरोपमा वर्षौंवर्ष जेलमा कोचेपछि बाहिर निस्केका आफ्नै नागरिकलाई भुटानी राजा भन्दै छन्, “तिमी एक घण्टा पनि भुटानभित्र बस्न पाउँदैनौँ। बाटो लागिहाल!”

भुटानी शरणार्थी रामबहादुर राईले भुटानी राजबन्दीका रूपमा चेम्गाङ जेलमा झन्डै ३२ वर्ष कटाएर आइतबार बेलडाँगी शरणार्थी शिविर आइपुगेपछि मात्र थाहा पाए श्रीमती बितेकै १४ वर्ष भइसकेको रहेछ।

शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री हुँदा गृहमन्त्री बालकृष्ण खाण र गृहसचिव टेकनारायण पाण्डेमार्फत् झाले बालुवाटार–सिंहदरबार ‘नेक्सस’ मिलाएको प्रहरीले फेला पारेको उनको त्यतिबेलाको टेलिफोन संवादले देखाउँछ।

सावित्री मैनालीले गरेको विद्यावारिधि सोधका कारण एक हजार वर्षअघि राजा रुद्रदेवको पालामा लेखिएको ‘शिवधर्मशाश्त्रम्’ कृतिका गाताचित्रहरू नेपाल फर्काइए। ती सम्पदा राष्ट्रिय अभिलेखालयबाटै हराएका थिए।

दमकमा बनेको भ्यु टावर पुग्न अझै पक्की सडक पुगेको छैन। खानेपानीको सुविधा नहुँदा आसपासका स्थानीय कल पेलेर पानी चलाउँछन्। ढल र नहरको ‘कागजी योजना’ मात्रै बनेको छ।

गिरीबन्धुको जग्गा बैना गर्नेमा बिर्तामोड नगरपालिकाकी मेयर पवित्रा महतारा, पूर्व मेयर ध्रुवकुमार शिवाकोटी, बुद्धशान्ति गाउँपालिका प्रमुख मनोज प्रसाईं र कोशीका तत्कालीन मुख्यमन्त्री उद्धव थापासमेत छन्।

काम गर्दागर्दै डेढ टन सामानको बन्डलले थिचिएर अपांगता भएका डिल्लीलाई कतारको श्रम मन्त्रालयले झन्डै ५ लाख रियाल दिनुपर्ने सिफारिस गरे पनि त्यहाँको अदालती प्रक्रिया नटुंगिदा चार वर्षसम्म रकम पाएका छैनन्।

नेपालमा एक दशकदेखि शरणार्थीका रूपमा बसिरहेका अफगानी नागरिक मोहमद दाउद होसाइनीलाई गृह मन्त्रालयले पुनर्बासका लागि तेस्रो देश क्यानडा जान ‘एक्जिट पर्मिट’ नदिएपछि यो मुद्दा सर्वोच्च अदालतमा विचाराधीन छ।

सत्तासमीकरण जोगाइराख्न ‘हत्तुहैरान’ बनेर लागेका एमाले या माओवादी पार्टीले गिरीबन्धु प्रपञ्चदेखि अबको जग्गा सट्टापट्टा विधेयकबारे केही बोलिहाल्नेछन् होला भन्न मुस्किल छ।

तीन वर्षयता आफ्नै पहलमा ‘स्पोन्सरसिप’ खोज्ने वा पारिवारिक पुनर्मिलनमा जान चाहनेका लागि पनि यात्रा अनुमतिपत्र दिन बन्द गरिएको छ। यस्ता अनुमतिपत्र चाहनेको संख्या एक हजारभन्दा बढी छ।