जवाफमा मसँग बोल्ने  कुनै शब्द नै थिएन। नयाँ जन्म लिएर धरतीमा अवतरण भएको अनुभूतिले भरिँदै घर फर्किएँ। तिनै आँखाले आजसम्म मैले देखिरहेको संसार असाध्यै सुन्दर लाग्छ।

जवाफमा मसँग बोल्ने  कुनै शब्द नै थिएन। नयाँ जन्म लिएर धरतीमा अवतरण भएको अनुभूतिले भरिँदै घर फर्किएँ। तिनै आँखाले आजसम्म मैले देखिरहेको संसार असाध्यै सुन्दर लाग्छ।

एडिस लामखुट्टे यति प्रचुर मात्रामा छ कि विश्वभर हरेक वर्ष दश करोड मान्छे डेंगीका कारण बिरामी पर्छन्।

डाक्टर भएपछि डा. अखण्ड उपाध्याय दुई वर्षदेखि डोल्पामा छन्। उनी बस्न थालेपछि औषधि पनि डोल्पा पुगिरहेको छ। तर उनी उपचार मात्र गरिरहेका छैनन्, समाजसेवाबाट पनि डोल्पालीको मन जितिरहेका छन्।

हर्पेन्जिनाको रोकथामको लागि कुनै प्रभावकारी खोप छैन। राम्रो व्यक्तिगत र वातावरणीय सरसफाइ नै रोकथामको मुख्य आधार हो।

आमाको शरीरमा भएको थाइराइड हर्मोन बच्चा पेटमा हुँदा वा जन्मिने बेला बच्चामा जाने हुँदा करिब ९५ प्रतिशत शिशुलाई जन्मिनेबित्तिकै खासै लक्षण पनि देखिँदैन। उमेर बढ्दै गएपछि समस्या देखा पर्न थाल्छन्।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले सन् २०३५ सम्म क्षयरोगको अन्त्य गर्ने लक्ष्य राखेको छ। तर विकासोन्मुख र विकसित देशले जुन तरिकाले क्षयरोगलाई प्राथमिकतामा राखेका छन्, त्यसले उक्त लक्ष्य प्राप्त हुने देखिँदैन।

इलामको माई–१० लुम्बाकका ६४ वर्षीय दुर्गाप्रसाद तिम्सिना उपचारको रकम तिर्न नसक्दा छ महिनादेखि अस्पतालमा छन्। चार लाख १५ हजार रुपैयाँ तिर्न बाँकी रहेको उनका भतिजा गोपालले बताए।

अनुसन्धानका लागि टोलीले ३२ हजार ९४ व्यक्तिको मस्तिष्कमा धूमपानको इतिहास र धूमपानको आनुवंशिक जोखिमको तथ्यांक विश्लेषण गरेको थियो।

मूत्र प्रणाली र पित्तथैलीमा हुने पत्थरीको समस्या लिएर अस्पताल जाने बढेका छन्। पित्तथैलीमा पत्थरी भए शल्यक्रिया नै गर्नुपर्ने हुन्छ। यद्यपि, खानपानमा ध्यान दिए जोखिम कम हुने चिकित्सकहरू बताउँछन्।

स्तन क्यान्सरबाट महिला मात्र नभई पुरुष पनि पीडित छन् भन्ने उदाहरण हुन् ज्ञानु पाख्रिन। महिलाको तुलनामा पुरुषलाई निकै कम मात्र स्तन क्यान्सर हुन्छ। अहिले रोगमुक्त ज्ञानु जनचेतना फैलाउने काममा छन्।

नेपालमा स्वास्थ्य सेवाकै लागि बेलायती नागरिक शेर्ली हेवुड चिकित्सक बनेकी थिइन्। २० वर्षअघि नेपाल आएकी डा. शेर्लीको कारण कर्णालीका महिलाको लागि ‘निको नहुने रोग’ बनेको फिस्टुलाको उपचार सामान्य भएको छ।

वडाध्यक्ष मुकुन्द रिजाललाई शरीरमा अक्सिजन कम भएको शुरूमा महसुस भएन, सायद। भर्ना भइसकेपछि अक्सिजनको आवश्यकता बढ्न थाल्यो। अनि, एक्स-रे गर्दा निमोनिया भएको देखियो। त्यो भाइरल निमोनिया थियो।

पश्चिमा मुलुकहरूमा हेलमेट वा सिट बेल्ट नबाँधेको अवस्थामा सवारी दुर्घटना हुँदा बीमितले क्षतिपूर्ति वा सहयोग पाउँदैन। त्यस किसिमको नीति तर्जुमा गरे दुर्घटना घटाउन सकिन्छ।

विशेषज्ञ भन्छन्– ‘बालबालिकाको आँखा टेढो भएमा छिटोछिटोअल्छी हुँदै जान्छ र पछि त्यसलाई निको पार्न गाह्रो हुन्छ जसबाट सधैँका लागि दृष्टि नै गुम्न पनि सक्छ। त्यसकारण आँखा जँचाइराख्नुपर्छ।’

देशभर आँखा पाक्ने रोगका बिरामी बढेका छन्। यसबाट बच्न स्कुल,कलेज र अन्य भिडभाड भएको ठाउँमा नजाने, अरूले प्रयोग गरेको रुमाल, तौलिया र साबुन प्रयोग नगर्नेलगायत उपाय अपनाउन सकिन्छ। 

विश्व स्वास्थ्य संगठनको विश्वव्यापी हेपाटाइटिस रणनीतिले सदस्य राष्ट्रमा सन् २०३० सम्म नयाँ हेपाटाइटिस संक्रमण ९० प्रतिशत र मृत्युलाई ६५ प्रतिशतले घटाउने लक्ष्य लिएको छ। 

न्युर‍ोडमा १० तलामाथि एक जना वृद्ध महिला एक्लै बस्नुहुँदो रहेछ, उहाँलाई समेत डेंगु भयो। जबकि दुईरतीन महिनादेखि उहाँ बाहिर जानुभएको थिएन।

मायोपिया भएको समयमै थाहा नपाएर चस्माको प्रयोग गर्न ढिला भएमा फेरि पहिलेकै जस्तो दृष्टि फिर्ता गर्न गाह्रो हुन्छ।

सामान्यतया पुरुषबाट यौन सम्पर्कमार्फत महिलामा सर्ने एचपी भाइरसले पाठेघरको मुखको क्यान्सर गराउँछ। यौनमा सक्रिय १०० मध्ये ८० देखि ९० महिलामा यो भाइरस संक्रमणको सम्भावना रहन्छ।