रोल्वालिङमा आएको बाढीले च्छो रोल्पा हिमताल जाने पदमार्ग मात्र बिगारेन, चार वटा झोलुङ्गे पुलसमेत बगाइदियो। बेदिङ र ना गाउँसँग ४५ दिनसम्म सम्पर्कविच्छेद भएपछि हेलिकोप्टरबाट खाद्यान्न पठाइएको थियो।

मुस्ताङमा यो वर्ष सरदरभन्दा ८० प्रतिशत बढी वर्षा भयो। गत साउनमा एउटा हिमताल फुट्दा थामेगाउँ खण्डहर बन्यो। हिमाली क्षेत्रका यस्ता अस्वाभाविक मौसमी परिवर्तन यस पटक कोप २९ मा नेपालका मुद्दा बनेका छन्।

मन्त्रीले पाउने सुविधाभन्दा तेब्बर धेरै गाडी ओगटेका वन तथा वातावरणमन्त्री ऐनबहादुर शाहीले छोरा र भाइलाई पनि गाडी दिएका छन्। त्यतिले नपुगेर थप गाडी माग गरिरहेका छन्।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले उडान कटौती गरेको बहानामा विमान कम्पनीले अन्तिम समयमा यात्रुलाई टिकट स्थगित भएको सूचना पठाएपछि अग्रिम टिकट लिएर उडान समय कुरेर बसेका सयौँ यात्रु मर्कामा परेका छन्। 

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल विस्तारका लागि नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले उडान संख्या कटौती गरेपछि अन्तर्राष्ट्रिय वायुसेवा कम्पनीहरूले हवाई भाडा १०० देखि १५० प्रतिशतसम्म वृद्धि गरेका छन्।

मनसुनी बाढीले मात्र नभई हिमताल विष्फोट र अचानकको वर्षापछिको बाढीले गर्ने क्षति तथा सुक्खायाममा अनुमानभन्दा बढी नदी सुक्ने कारण ऊर्जामा आत्मनिर्भर बन्ने नेपालको लक्ष्यमा चुनौती थपिएको छ।

बक्यौता उठाउने भन्दै पछिल्लो पटक ३४ वटा उद्योगको लाइन काटेर विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले सरकारको निर्देशन अवज्ञा गर्ने संकेत गरेका छन्। किन बढिरहेछ सरकारसँग उनको टकराव?

उच्च विद्युत् माग हुने सुक्खायाममा पूर्ण क्षमतामा चलाउने गरिएको ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोशी आयोजनालाई बाढीले क्षति पुर्‍याउँदा यो वर्ष हिउँदमा विद्युत् आपूर्ति प्रभावित हुने भएको छ।

गिद्ध बढे गाउँमा सिनो नै सिनो फैलिन्छ भन्ने भ्रम थियो। गिद्ध घरमा बसे अपशकुन हुन्छ भन्ने अन्धविश्वास थियो। अनि ‘डीबीले गाई काटेर गिद्धलाई खुवाउँछ’ भनेर पनि हल्ला चलाइएको थियो। तर उनी रोकिएनन्।

चितवनको बाल्मिकि आश्रम र नवलपरासीको त्रिवेणीधाम जोड्न नारायणी नदीमा  झोलुंगे पुल बनाउनै आठ वर्ष लाग्यो। बनाइसकेको पनि दुई वर्ष भयो। तर ताला लगाएर बन्द गरिँदा नेपाली भूभाग पुग्न भारत भएर जानुपर्छ।

सात वर्षअघि पहिरोले बस च्यापिँदा बाँचेको मलाई अहिले पनि बर्खाको समयमा यात्रा गर्न डर लाग्छ। पहिरोमा बस च्यापिएका घटनाले दुईतीन दिनसम्म विचलित बनाउँछ।

करिब ७५ वर्षअघि नेपालमा पदयात्राको शुरूआत गरेर विदेशीले विकास र विस्तारमा समेत योगदान दिए। अब भने मोटरबाटो र सिमेन्टको प्रयोगले पदमार्गहरू मासिने अवस्थामा पुगेका छन्। 

बाढीपहिरोबाट एक्कासि उत्पादन तथा प्रसारण लाइनमा आएको अवरोधका कारण ११ सय मेगावाट विद्युत् आपूर्ति प्रभावित भएको छ। क्षतिग्रस्त माथिल्लो तामाकोशी सञ्चालनमा ल्याउनै एक वर्ष लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान छ।

यस वर्षको मनसुन अवधिमा १५ प्रतिशत र गत वर्षभन्दा २७ प्रतिशत बढी वर्षा भएको छ। हिमालपारिको मुस्ताङमा पनि लगातार सरदरभन्दा धेरै वर्षा हुन थालेको छ।

विपद्को जोखिम घटाउन पूर्वतयारी र विपद्को समयमा उद्धार तथा उद्धारमा समन्वय गर्न गृह मन्त्रालयअन्तर्गत प्राधिकरण छ। तर विपद् आउँदा यो निकायको प्रभावकारी भूमिका कतै देखिँदैन।

वर्षाको पूर्वानुमान गरेर सूचना जारी गर्दागर्दै पनि ठूलो मानवीय क्षति हुनुमा सरकारको कमजोर विपद् प्रतिकार्य योजना र नागरिकको अटेरीपन दुवै जिम्मेवार देखिन्छन्।

धमिलो पानीमा देख्नै सकिन्न। नदीको वेगमा अडिन मुस्किल पर्छ। पानीभित्रको चापले नसाहरू फुट्ने, कानको समस्या आउनेजस्ता स्वास्थ्य जोखिम छँदै छन्। तापनि अतिरिक्त सुविधाबिनै गोताखोरहरू निरन्तर खटिएका छन्।

नेपालसँग हुन लागेको द्विपक्षीय विद्युत् खरिदबिक्री सम्झौताको अनिश्चितता बांग्लादेशको राजनीतिक परिवर्तनले लम्ब्याएको छ। ढल्केबर–मुजफ्फरपुर ४०० केभी प्रसारण लाइन हुँदै बांग्लादेश बिजुली बेच्ने तयारी छ।

लुम्बिनी विकास कोषले ताइवानमा दर्ता भएको चुजी फाउन्डेसनलाई प्राविधिक विद्यालय बनाउन जग्गा दिएको विषयले विवाद निम्त्याएको छ। अध्ययन समितिले उपयुक्त ठहर्‍याएपछि मात्र जग्गा दिइएको कोषको दाबी छ।

वायुसेवा निगम सुधारका लागि समिति बनाउने र प्रतिवेदन दराजमा थन्क्याउने क्रम २०५८ सालदेखि निरन्तर चलिरहेको छ। अहिलेसम्म बनेका सात समितिले दिएका तर कार्यान्वयन नभएका निगम सुधारका सुझाव प्रायः उस्तै छन्।