प्रकृतिमा खाद्यचक्र हुन्छ। कञ्चनजङ्घा क्षेत्रमा प्रशस्तै नाउर पाइन्छ, यस कारण त्यस भेगमा हिम–चितुवा चाहिन्छ नै। खाद्यचक्र र प्रकृति सन्तुलनका हिसाबमा पनि यो महत्त्वपूर्ण हो।

प्रोफेसर साबका तर्कउपर बहस गर्ने इरादालाई मेरो नयाँपनले तत्काल खण्डित गरिदियो। ‘नेपाल पहिल्यैदेखि चाइनाको साथमा छ’ भन्ने विश्लेषण शायद भारतका अधिकांश प्राज्ञिक समुदायको प्रतिनिधिमूलक दृष्टिकोण होला!

मान्छे राजनीतिक चेतयुक्त हुँदै गएपछि, देशदुनियाँसँग तुलना गर्दै आफ्नो अवस्थाको मूल्यांकन गर्ने भएपछि र आफू ठगिएको/हेपिएको महसुस गर्न पुग्यो भने बढी निराश हुने रहेछ।

सरकारी वैद्यखानाले समेत राम्रो उत्पादन अभ्यास (गुड म्यानुफ्याक्चरीङ प्राक्टिस/जीएमपी) लागु गर्न सकेको छैन। यसले गर्दा वैद्यखानाले उत्पादन गरेका विभिन्न औषधिको निर्यातमा समस्या हुने गर्छ।

अहिले प्रकृतिले दिएको मौज्दातबाट निर्मित ब्याज खानुको साटो सिंगो मानव समुदायले मौज्दात नै उपभोग गरिराखेको छ। र, त्यो मौज्दात नियमित रूपमा घट्दो छ।

अहिले राजनीति गर्नेहरूको रोमान्स अनि भाइभाइबीचको ‘ब्रोमान्स’ जारी छ। उनीहरू नार्सिसस् ग्रन्थिले काम गर्छन्। जे मुड आयो, त्यो बोल्छन्।

​​​​​​​मेरो मन एकतमासको भयो। के गर्ने-गर्ने? एकछिन गमेपछि पुन: सोही नम्‍बरमा फोन घुमाएँ। उताबाट विस्तारले जवाफ पाएँ। श्रीमती चुच्चेपाटीमा दुर्घटनामा परेकी रहिछन्। फोन गर्ने ट्राफिक प्रहरी रहेछन्।

विदेशी सम्झौता र अनुदानमा दलहरू कसरी अन्तिममा मिल्छन् भन्ने दृष्टान्त महाकालीदेखि एमसीसीसम्म देखिएको मात्र थिएन, दशक फरक भए पनि मूल पात्र उनै शेरबहादुर देउवा र केपी ओली नै थिए। 

कसैले कुचोको बिल बनाएर एक/दुई सय खाला, कसैले सडकको बिल बनाएर करोडौँकरोड खाला, बिटुलिन त प्राय: सबै बिटुलिएकै छन्।

भारतमा युवा बालबालिकाले कस्तो प्रकारको आधारभूत शिक्षा, स्वास्थ्य, पोषण र हेरचाह पाउन सक्छन् भन्ने कुरा धेरै हदसम्म जात, वर्ग, भूगोल र लैंगिकताले निर्धारण गर्छ।

घरबाट निस्किने जैविक फोहोरलाई सकिन्छ घरमा नै व्यवस्थापन गरौँ, नत्र कम्तीमा वर्गीकरण गरौँ। समाजका सबै मिलेर फोहोर जलाउने कामलाई निरुत्साहन गरौँ।

कुनै एक अछुतलाई छुत बनाउन नसकेको, छाउपडीको एउटा पनि गोठ र गरिबीका पर्खालहरू भत्काउन नसकेको सशस्त्र विद्रोहले कालिकोट र पिलिवासीलाई के दियो?

सरकारले अपांगता भएका व्यक्तिका लागि निःशुल्क शिक्षा र सिपमूलक तालिम भनेको भए पनि उक्त अवसरबाट अपांगता भएका दलित महिला वञ्चित छन्।

शक्तिशाली हुँदै गएका नवशासकहरू सरकारप्रतिको नागरिक असन्तुष्टि र अविश्वासलाई व्यक्तिगत रूपमा आफूप्रति लक्षित ठान्छन्। समस्याको समाधानभन्दा पनि नागरिकलाई नै सजाय दिन उद्धत हुन्छन्।

प्रदूषणको स्तर उच्च रहने बेला, खासगरी बिहान आठ, साढे आठ बजेसम्म शारीरिक व्यायाम, हिँडाइ, दौड, खेल तथा अन्य बल प्रयोग हुने/ बढी श्वासप्रश्वास गर्नुपर्ने प्रकृतिका कार्य नगर्दा नै राम्रो हुन्छ।

‘गोर्खाहरूलाई न्याय नदिने गोर्खा नै हो कि केन्द्र सरकार? केन्द्र सरकार हो भने उसलाई कालो झन्डा नदेखाएर केको दार्जिलिङकै जनतालाई पो उल्लु बनाइ राखेको?’

कुनै दलको ‘ट्याग’बिना बाँच्न नसक्ने महसुस गरेर नै धेरै मान्छे पार्टीका ‘झोले’ हुने गरेका छन्। जुनसुकै दलको शासनमा पनि स्वतन्त्र र निर्भीक न्यायालय कायम राख्न सकियो भने लोकतन्त्र साँच्चै बलियो हुनेछ।

निर्देशकले साँच्चै निम्न मध्यम वर्गीय परिवारको कथाको रूपमा शहर आसपासको गैह्रदलित बाबुछाेराकाे कथा भन्न सक्थे, तर यसो गर्दा चलचित्रले अहिलेझैँ नाफा कमाउन सक्दैनथ्यो।  

भारतकै धनी राज्य महाराष्ट्रमा भाजपाले ठूलो जित हासिल गरेसँगै भाजपा नेताहरू आफ्नो चुनावी अभियान पहिलेकै लयमा फर्किएकोमा खुशी छन्, तर जितको श्रेय मोदीलाई खासै दिइएको छैन।

नेपालमा जलवायु परिवर्तनले निम्त्याएका समस्याहरू सुरक्षामा बहुआयामिक चुनौती बन्न थालेका छन्। तिनलाई कसरी सामना गर्ने?