नगरप्रहरीलाई कसैलाई पनि लाठी बर्साउने, पक्राउ गर्ने र सामान जफत गर्ने अधिकार छैन। तर काठमाडौँ महानगरले दुई वटा ऐनको गलत व्याख्या गर्दै ‘कारबाही’ चलाउने गरेको छ। कस्तो शहर चाहन्छन् बालेन शाह?

बद्री पन्त वडाध्यक्ष बन्नु आकस्मिक घटना थियो। त्यही घटनाले नलगाड वडा नं. ४ बदलिएको छ। खानेपानी, स्वास्थ्य र सिँचाइमा काम भएको छ। पन्तले किसानका लागि ‘भैँसीलाई सुत्केरी भत्ता’को व्यवस्था गरेका छन्।

घरजग्गा कब्जा गर्ने टीभी सञ्चालकहरूको सिंहदरबार र बालुवाटारसँग सिधै पहुँच छ। त्यसकारण पनि डा. वन्तले आफ्नो घरजग्गा फिर्ता गर्न लामो कानूनी उल्झन खेप्नु परेको छ।

‘हामीले गर्न खोजेको के थियो? अहिले कुन अवस्थामा आयौँ? त्यतिबेला राम्रोसँग पढेलेखेको भए पनि अहिले कुनै संघसंस्थामा जागिर खान्थ्यौँ होला। तर अब हाम्रो जाने बाटो कतै छैन।’

अन्तरजातीय प्रेमविवाहलगत्तै धादिङमा मृत भेटिएका अजित मिजारको शव ८ वर्षदेखि शिक्षण अस्पतालमा छ। प्रहरीले फर्जी पोस्टमार्टम रिपोर्ट बनाउन लगाएर गाडेको शव निकालेको परिवार अझै न्यायको संघर्षमा छ।

अपराध गरेर सजाय भुक्तान गर्न जानेहरूले केन्द्रीय कारागारलगायत ठूला बन्दीगृहलाई कसरी अवैध आर्जनको थलो बनाएका छन्? नेताको संरक्षण र कारागार प्रशासनको मिलेमतोमा भइरहेको अपराधको कथा:

सांसदहरूले विधेयक संशोधनका लागि दर्ता गरेका एक हजार ७५२ मध्ये झन्डै आधा अर्थात् ७०० भन्दा बढी प्रस्ताव शिक्षाको गुणस्तर वृद्धिमा नभई शिक्षकका सेवा सुविधा विस्तार र व्यवस्थापनमै केन्द्रित छन्।

सोती हत्याकाण्डका दोषीहरूलाई जोगाउने राजनीतिक चलखेलले न्यायालयमाथि पीडितको शंका थियो। त्यसविरुद्ध निरन्तर चलेको सडक संघर्ष सामान्य घटना थिएन। त्यही संघर्षका सेतु हुन् दलित अधिकारकर्मी खगेन्द्र सुनार।

पालमा बसेको २४ दिनपछि चिउरी गाउँकी कमला रावतका श्रीमानको चिसोबाट मृत्यु भयो। अहिले पनि नलगाड नगरपालिकाका आठ हजारसहित जाजरकोट र रुकुम पश्चिमका ३१ हजार परिवार पालमुनि छन्।

सोती घटनामा ज्यान गुमाएका लोकेन्द्रकी आमा लक्ष्मी न्यायका लागि तीनचोटि काठमाडौँ आइन्। चौथौँ पटक धन्यवाद दिन आएको बताउँछिन्। भन्छिन्, “न्याय पाइँदैन कि भन्ने थियो। तर फैसलाले न्यायको महसुस भएको छ।”

ललितपुर महानगरअघि उभिन पुगेका ईःमाथिको आक्रमण प्रयासले देशको मानवअधिकारको अवस्था देखाउने नागरिक अभियन्ताहरू बताउँछन्। ईः भने ‘गरिखान दिनुपर्ने’ आफ्नो माग र अभियान नरोकिने बताउँछन्।

कुल प्रजननदर अन्य जातिगत समुदायको भन्दा बढी हुँदाहुँदै पनि पछिल्लो राष्ट्रिय जनगणनामा दलित समुदायको जनसंख्या घटेको तथ्यांक सार्वजनिक भएपछि त्यसको कारण खोजेर त्रुटि सच्याउनु पर्ने आवाज उठेको छ। 

रुकुम, सोतीका गाउँलेले जाजरकोट, रानागाउँका नवराज विकलाई 'जात नमिलेपछि' विहे त गर्न दिएनन् नै, प्रेम गरेको बदलामा उनीसहित ६ युवाको ज्यानै लिए। शोकाकुल आमाहरूले त्यसको साढे तीन वर्षपछि न्याय पाएका छन्।

राजनीतिक पार्टी, सत्ता र शक्तिकेन्द्रहरू अपराध गर्नेहरूलाई बचाउन पछि परेनन्। तर उपप्राध्यापक चलाउनेले न्यायको बाटोमा आएका त्यस्ता तगारा पन्छाउन गरेको अनवरत संघर्ष बिर्सन नसकिने खालको छ।

स्थानीय नेपाल राष्ट्रिय प्राविमा कक्षा तीनमा पढिरहेकी प्रेमकलाले अहिले सिंगो चिउरी गाउँ छटपटाइरहेको देखेकी छन्। तर उनको डाक्टर बन्ने सपना भने अडिग र अविचलित छ।

शुरूमै ढुंगाले लागेपछि आयुष ब्युँझिए। बहिनीहरू पुरिइसकेका थिए। बत्ती पनि थिएन। बोलाउँदा सानी बहिनीको आवाज आयो, छाम्दा ठूली बहिनीको खुट्टा भेटे। काठमाडौँबाट भाइटीका लगाउन गएका उनले दुवै बहिनी बचाए।

वीरेन्द्र ऐश्वर्य मावि लिम्साका प्रधानाध्यापक गोरखबहादुर सिंह भन्छन्– ‘राहत र उद्धारको काम छिट्टै टुंग्याएर भूकम्प प्रतिरोधात्मक अस्थायी संरचना बनाउनतर्फ तत्काल नलागे चिसोले थप मानवीय क्षति हुन सक्छ।’

दुई वर्षको छोरा च्यापेर सडक छेउमा बसिरहेका भूकम्पपीडित विष्णु थापाले भने, “राष्ट्रपति आएर पनि के भयो र? हामीलाई हेलिकप्टरको धूलो होइन चामल चाहिएको हो। न्यानो कपडा चाहिएको हो।”

भूकम्प प्रभावितलाई बाँड्नुपर्ने राहत सामग्री जाजरकोटको भेरी नगरपालिकामा थन्किएको छ। तर भेरी-३ का भूकम्पपीडितले वडा कार्यालयमा घण्टौँ कुर्दा पनि राहत पाएनन्।

चिउरीगाउँमा अधिकांश घर ढुंगामाटोले बनेका छन्। पटकपटक गइरहेको परकम्पले ठाडै रहेका घर पनि भत्काइरहेको छ। सोमबारको परकम्पले गाउँका थप चार घर मात्र भत्काएन, बाँचेकालाई पनि त्रसित बनायो।